İlk hesap makinesi muhtemelen bir şey saymak isteyen eski atalarımızın parmaklarını saymaya çalışması sonucu parmak makinesi olarak ortaya çıkmış olabilir. Elbette biz bu teknolojinin gelişimi ile kendini yenileyen makinenin geçmişine yolculuk yapmak istiyoruz.
Evde, ofiste birçok yerde kullandığımız, bazen sinirlenip fırlattığımız, küçük olanları bulamadığımızda sinirlendiğimiz toplama, çıkartma maksatlı icat ile başlayan teknolojik buluş. Yine kronolojik bir anlatımla paylaşmak isteriz.
İlk Denemeler
Evet, en eski ilkel modeli abaküs olarak kabul edersek, bu modelin üzerine mekanik ve elektronik eklemeler yapılarak günümüze kadar gelen bu makine hakkında 1623 yılına giderek başlayabiliriz.
1623 yılında Wilhelm Schickard tarafından yapılan bu “Hesaplama Saati”, bir çarpma aygıtıydı, ara sonuçları kaydetme mekanizması ve 6 basamaklı bir ondalık toplama aygıtından oluşuyordu. Yani geliştirilmeye çok açıktı.
Daha sonraları kabul edilen ilk hesap makineleri, 1642 yılında Fransız matematikçi-filozof Blaise Pascal tarafından yapılan mekanik bir hesap makinesi olan Pascaline isimli denemedir. Bu hesap makinesi, tekerlekler ve dişliler gibi mekanik parçaları kullanarak sadece basit sayıları toplamaya ve çıkarmaya olanak tanıyordu. Pascal bu makineyi vergi tahsildarı olan babası için keşfetmişti. O bile bir zaman sonra bu kadar geliştirileceğini belki tahmin etmemişti.
Daha sonra, aritmetik işlemleri hızlandırmak için geliştirilen hesap makineleri, giderek daha mekanik, daha kullanışlı ve kompleks hale geldi. 20.yüzyılın ortalarında, elektronik hesap makineleri geliştirildi ve bu makineler, bugünkü hesap makinelerinin ataları olarak kabul edebiliriz. Elektronik hesap makineleri, daha hızlı ve kolay işlem yapma imkânı sunar.
Günümüzde, hesap makineleri, cep telefonlarından, masaüstü bilgisayarlarına ve internet tabanlı hesap makinelerine kadar çok çeşitli formları bulunmaktadır.
1773 yılına geldiğimiz zaman ise işlevsel ilk hesap makinesi kabul edilen Philip Matthaus HAHN tarafından hesap makinesi, tamburların ekseninde bulunan bir krankla etkinleştirilebilen dairesel bir düzende on iki tamburdan oluşan bir set içeriyordu. Bu makinede elbet çok daha fazla geliştirilmeye ve kolay kullanılabilir hale getirilmeliydi.
İlk ticari hesap makinesi
1820 yılına geldiğimizde ise bugün dört işlem olarak bildiğimiz, toplama, çıkarma, bölme ve çarpmayı yapabilen ticari amaçlı kullanılabilen ilk hesap makinesi kullanılmaya başlandı. Arithmometre isimli bu cihaz Fransız mühendis Charles Xavier Thomas de Colmar tarafından icat edilmiştir. 1820’lerde yapılan bu hesap makinesi, mekanik hesap makinelerine göre daha hızlı ve kolay kullanılabilen bir yapıya sahipti ve elektromekanik olarak çalışıyordu. Arithmometer, hesap makineleri tarihindeki önemli adımlardan biridir ve hala hesap makinelerinin ataları olarak kabul edilir. Öyle ki 1.Dünya savaşı sırasında kullanıldığı dahi bilinmektedir. Her teknolojik buluş ve keşif gibi bununda daha çok gelişime ihtiyacı vardı.
1954 yılına gelince ise IBM, vakum tüpleri yerine katı hal transistörlerini kullanan ilk hesaplama makinesini tasarladı. IBM 608 hesap makinesi, IBM tarafından 1950’li yıllarda üretilen bir elektromekanik hesap makinesidir. Bu hesap makinesi, IBM tarafından daha önce üretilen mekanik hesap makinelerinden daha gelişmiş ve daha hızlı bir yapıya sahipti. IBM 608, kullanıcıların çok sayıda sayısal hesaplama işlemi yapmasına olanak tanıyan bir sisteme sahipti ve dolayısıyla, işletmeler ve endüstriyel ortamlarda yaygın olarak kullanıldı.
IBM 608, elektromekanik hesap makinesi olarak çalıştığından, mekanik hesap makinelerine göre daha hızlı ve verimliydi. Ayrıca, hesaplama işlemlerinde daha az hata oranı vardı ve daha kolay kullanılabilir bir yapıya sahipti. Günümüzde IBM 608 hesap makinesi antik bir eser olarak kabul edilir ve hesap makineleri tarihindeki önemli bir adımdır.
Anita
1956 yılında ise ANITA hayatlarımıza girmiş oldu. ANITA (Automatic Non-Influence Trace Amplifier) hesap makinesi, 1950’li yıllarda Birleşik Krallık’ta Üç Nöroşirurji Profesörler tarafından geliştirilen bir elektronik hesap makinesidir. Bu hesap makinesi, dünyadaki ilk tamamen elektronik hesap makinelerinden biridir ve günümüzde hesap makineleri tarihindeki önemli bir adımdır.
ANITA, elektromekanik hesap makinelerine göre daha hızlı ve verimli çalışması ile öne çıktı ve işletmeler ve endüstriyel ortamlarda yaygın olarak kullanıldı. Ayrıca, ANITA, önceki hesap makinelerine göre daha kolay kullanılabilir bir yapıya sahipti ve kullanıcıların çok sayıda hesaplama işlemi yapmasına olanak tanıdı.
1967 yılında Cal Tech hesap makinesi, California Institute of Technology tarafından geliştirilen bir elektronik hesap makinesidir. En önemli özelliği taşınabilir ilk hesap makinesi olmasıdır.
1971 yılında 12 basamaklı ve tam cep boyunda ilk hesap makinesi ile tanıştık. BUSICOM LE-120A “HANDY” hesap makinesi, 1970’li yıllarda Japonya’da BUSICOM tarafından üretilen bir hesap makinesiydi. Bu hesap makinesi, kullanım kolaylığı, taşınabilirliği ve verimli çalışması ile öne çıktı. “HANDY” adı, hesap makinesinin taşınabilir olmasından kaynaklanıyor ve kullanıcıların her yerde hesaplama işlemlerini yapmasına olanak tanıyordu.
BUSICOM LE-120A, basit matematik işlemlerinden daha kompleks hesaplamalara kadar birçok fonksiyona sahipti ve kullanıcıların işletmelerde, evde veya yolculuk sırasında hesaplama işlemlerini yapmasına olanak tanıdı. Ayrıca, hesap makinesi, birçok fonksiyonun yanı sıra çalışma verimliliğini ve kullanım kolaylığını arttıran ekstra özelliklere de sahipti.
Hewlett-Packard konuya el atıyor
1974 yılında Hewlett-Packard konuya el attı ve HP-65 üretildi. Hewlett-Packard tarafından ilginç bir isim seçilmişti. “Kişisel Bilgisayar” olarak tanıtılan hesap makinesi, kullanıcıların önceden programlanmış kartlardaki programları satın almalarına veya 100 satıra kadar programlar yazıp boş kartlara kaydetmelerine olanak tanıyordu. Cihaz, kullanıcı tanımlı tuşlara (80’den fazla işlemi kontrol eden 35 tuşla) sahipti ve temel dönüşümlere (sekizlik ve ondalık) sahip ilk HP cep hesap makinesiydi. Hesap makinesi 1974’te piyasaya sürüldüğünde 795 dolara mal oldu. 1975’te, ilk ABD-Sovyet ortak uzay uçuşu sırasında, uzaydaki ilk elde taşınabilir hesap makinesi oldu.
1985 yılında da Casio firması tarafından Casio fx-7000G üretildi. 10 program yuvasında on adede kadar program depolayabiliyordu. 82 bilimsel işlev sunuyordu ve ekranı, her biri 16 karakterden oluşan 8 satır veya 64×96 nokta vuruşlu grafik ekran arasında geçiş yapabiliyordu.
2003‘de dokunmatik ilk hesap makinesi Sharp firması tarafından Sharp EL-9650 adıyla piyasaya sürüldü.
2010 yılında da Casio Prizm üretildi. Gelişmiş, 216×384 çözünürlüklü, tam renkli ekrana sahip Casio’nun PRIZM hesap makinesi 2010’un sonlarında piyasaya çıktı. Texas Instruments kısa süre sonra 2011’in başlarında kendi renkli hesap makinesi olarak hayatımıza girmiş oldu.
Excel hayatımıza girene kadar rakipsiz bir araç olmayı başarmıştır.
Evet, bugün hesap makinesinin geçmişine teknolojik bir yolculuk yaptık, beğendiğinizi umuyoruz.
https://www.tarihlibilim.com/post/bilgisayar/
@tarihlibilim
#tarih #bilim #teknoloji #kesif #historyscience #science #arithmometre #pascaline #calculator #IBM #BUSICOM #ANITA #IBM608 #HANDY #tarihlibilim