Çoğumuz bu aşağıdaki resimdeki manzaraya şahit olmuşuzdur, güveler gece beslenen ve gündüzleri pek görünmeyen böceklerdir. Peki yaşamlarını karanlıkta sürdüren bu böcekler neden yanan bir ampule bu kadar ilgi gösteriyor olabilir? Güve, ışık etrafında neden toplanır?
Gündüzleri saklanan ve karanlığı kendine avlanma ve av olmama için seçmiş bir böcek bu şekilde kolay av olmaz mı? Bu konuda bilgisi olduğunu düşünen yaygın kesim bunun açıklamasını ay ışığı ile ilişkilendirerek, yön bulma konusunda bir çaba olarak cevaplamıştır. Bu doğru mudur?
Özellikle gece avlanan güve gibi birçok gece yaşamını seçmiş canlı için Ay, yön bulmak için bir yardımcı araçtır. Bu doğrudur fakat ay ile ampul mesafe olarak güvenin ulaşabileceği ve ulaşamayacağı mesafelerde olduğu için güvedeki navigasyon algısı karışır ve her ampule yaklaştığında çarpmasını da açıklayabilir, bu konuda araştırma yapan bilim insanları güvelerin ay ile yön tayini yapmadığı, sığ ormanlık alanda ışıktan yoksun yaşadıklarını ve ışık ile olan ilişkilerinin çok farklı bir konudan kaynaklandığını tespit etmişlerdir.
1970’li yıllarda Amerika’da Tarım Bakanlığındaki böcek bilimciler dişi güvelerin, erkek güveleri etkilemek için salgıladıkları feromonların ışık saçtığını fark etmeleri ile konu bambaşka bir anlam kazandı.
Bu keşifte tam olarak güvelerin ışığa gelmesini tam açıklamasa da gece görüşü kuvvetli olan, ışığa duyarlı gözlerin aşırı ışık ile kör olması sonucunda bu davranışı tekrarlamaları da mümkün, gece karanlıkta saklanan güveler, bulundukları yaprak altında rahatsız edildiklerinde karanlık bir başka yere kaçmak yerine ışığa doğru hareket etmişlerdir.
Karmaşık biyolojileri ile bu canlılar, ışık ile olan temasları ile kör olmaları sebebiyle bu tip davranış sergiledikleri düşünülmektedir. Nereye gittiklerini bilemeyen canlıların aslında bulunduğu ortamdan her kaçma girişimini biz ampule kafa atıyor şeklinde görüyoruz.
@tarihlibilim
#böcekbilim #science #feromon #tarihlibilim
https://www.tarihlibilim.com/post/cam-ne-kadar-seffaftir/
https://www.tarihlibilim.com/post/ampulun-icadi-meger-edison-degilmis/
1 comment