Diş Fırçası ve macunu nasıl icat edildi? Bu soruyu cevaplamak için insanların ağızlarının içlerini ne gibi yöntemlerle temizlediklerini ve bilimin gelişmesi ile nasıl bir teknolojik değişim yaşadığını sizlere sunmak istedik.
Diş Fırçası ve Macunun Geçmişi
Diş Fırçası
İnsanların ağızlarının içlerini temizlemek için kullandıkları aletlerin geçmişi, elde edilen arkeolojik kanıtlara dayanarak, M.Ö. 3.500-3.000 dayanıldığı düşünülmektedir.
Eski büyük medeniyetlerden, Mısır ve Babil İmparatorluklarına ait kalıntılarda ucu aşındırılmış dal kullanarak bu işlemi yaptıkları tespit edilmiştir. Eski Mısırlıların mezarlarında yapılan kazılarda, sahiplerinin yanında diş çubukları bulunmuştur. MÖ 1600 civarında çok uzaktaki Çinliler, nefesi tazelemek için aromatik ağaç dallarından yapılan “çiğneme çubukları” geliştirmiş ve kullanmışlardır. Tarih araştırmaları Çinlilerin, 15. yüzyılda domuzların boyunlarından elde ettikleri kıllardan yapılan ilk doğal kıllı diş fırçasını yaptıkları düşünülmektedir. Kılların bir kemiğe veya bambu sapına tutturularak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Çin’den Avrupa’ya getirildiğinde, bu tasarım uyarlandı ve çoğu Avrupalının tercih ettiği daha yumuşak at kılı kullanılarak geliştirilmeye çalışıldı.
1780 yılına geldiğimizde İngiltere’de William Addis tarafından o dönem için modern sayılabilecek, sığır kemiğinden oyulmuş, domuz kıllarından üretilen, sapları ergonomik fırçalar üretildi. 1844 yılında ise ilk üç sıra kıllı fırça üretildi. Du Pont‘un plastiği geliştirmesiyle 1938’den sonra doğal kıllar (domuz kılı, at kılı v.s.) yerini plastiğe bırakarak yumuşak naylon kıllar kullanılmaya başlandı. İlk elektrikli diş fırçası hemen bir yıl sonra 1939’da yapıldı. Günümüze kadar ise ergonomi, kıl yumuşaklığı, açılı, kavisli, düz, kauçuk gibi sap ve uç kısımlarındaki geliştirici çalışmalarla serüvenine devam etmektedir. Bilimin burada katkısı güvenli ve hijyenik malzemeleri kullanıp daha iyi bir tasarım sunmak olmuştur. Geçmişten bugüne değişmeyen ise eski Mısır ve Babil’den bu yana, bir sap ve ucundaki kıllar ile ağız içini temizlenmesidir.
Diş macunu
Diş macunu ise biraz daha farklı bir tarih barındırıyor. Eski Mısırlıların diş fırçaları icat edilmeden çok daha önce M.Ö. 5.000 civarında dişlerini temizlemek için macun kullanmaya başladıklarına inanılıyor. Eski Yunanlılar ve Romalıların ise diş macunları kullandıkları bilinmektedir. Çin ve Hindistan’daki insanların tarihte ilk olarak M.Ö. 500 civarında diş macunu kullanmaya başladıkları tarihsel bulgularda tespit edilmiştir. Diş macunun ağız içi rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanıldığı düşünülmektedir. Dişleri ve diş etlerini temiz tutmak, dişleri beyazlatmak ve nefesi ferahlatmak amaçlı tercih edildiği tahmin edilmektedir. Hazırlanan macunun içeriği ise oldukça farklı ve duyduğunuz zaman ilginç bulacağınız malzemeler içeriyordu.
- Öküz toynakları
- Kül
- Yanmış yumurta kabukları
Evet, buna benzer farklı malzemelerden hazırlanan macunlar, ağız içi bakımı için kullanılıyordu.
Çin ve Hindistan’dan farklı olarak Yunanlılar ve Romalılar daha farklı malzemeler tercih ederek bu macunu karışımını hazırlamışlardır. Mesela yapılan tarihsel araştırmalarda, ezilmiş kemikler ve istiridye kabuklarına rastlanılmıştır.
Romalılar, ağız kokusuna engel olmak için daha fazla bitkisel aromaların yanı sıra ezilmiş toz kömür ve ağaç kabuğu eklediler. İlerleyen yıllarda Çinliler hazırladıkları diş macunlarında ginseng, bitkisel nane ve tuz içeren çok çeşitli maddelerde ekleyerek kullanmışlardır.
Modern Zamanlar
Günümüze yaklaştığımız zamanlarda ağız içi bakım ile ilgili gelişmelerden de bahsetmek faydalı olacaktır. Diş fırçası ve diş macunu 1800’lü yıllarda gelişimi sürdürmüştür. O yıllarda macunlar sabun içermeye 1850’lerde ise tebeşir içermeye başlamıştı. Daha iyiyi bulmaya ve en iyi çözümü sunmaya çalışan bilim araştırmaya devam ederek bugün bizlerin kullandığı macunlara ulaşana kadar daha çok yol kat edecekti. 1850’li yıllardan önce “diş macunları” sıklıkla kuru toz halindeydi.
1850’lerde, Crème Dentifrice bir kavanozda yeni bir diş macunu geliştirdi ve 1873’te Colgate, kavanozlarda diş macununun seri üretimine başladı. Colgate, diş macununu 1890’larda günümüz diş macunu tüplerine benzeyen tüpler içinde piyasaya sürdü. 1945’e kadar diş macunları sabun içeriyordu. O zamandan sonra, macunu pürüzsüz bir macun veya emülsiyon haline getirmek için sabunun yerini başka bileşenler aldı. Gelişimi devam eden ağız bakımı konusunda diş çürümesi daha önem verilen bir konu olmaya başlayınca çürümeyi önlemeye yardımcı olan florürlü diş macunları 1914 yılında piyasaya sürüldü.
Geliştirilen içerikler
Aşındırma konusunda dişe daha az zarar veren diş macunları da geliştirildi ve aşırı fırçalamanın neden olduğu sorunların önlenmesine yardımcı oldu. Diş macunlarındaki en son gelişmeler, beyazlatıcı diş macunlarının ve plak, diş eti iltihabı, lekeler, tartar ve diş boşluklarına karşı mükemmel koruma sağlayan Çift Çinko ve Arginin formülü içeren Colgate Total gibi diş macunlarının geliştirilmesini içermektedir. Günümüzde diş macunları tipik olarak florür, renklendirici, tatlandırıcı ve diş macununu pürüzsüz bir macun yapan, köpüren ve nemli kalmasını sağlayan bileşenler içerir.
Tüp diş macunları tüm dünyada kullanılmaktadır ve çok başarılı bir buluş olmuştur. Modern zamanlarda ağırlıklı olarak diş macununda gelişmeler sürerken, diş fırçası ile ilgili gelişmeler daha az olmuştur, diş fırçası ile ilgili gerçekleşen en büyük gelişme şarjlı, titreşimli diş fırçalarıdır. Bu konuyu ise farklı bir makalede (Şarjlı Diş Fırçası) anlatmak daha faydalı olacaktır. Ayrıca Diş Hekimliği tarihini anlattığımız (Yay Kirişleri, Matkap, Mıcır ve Kokain bütün bunların hepsi hangi meslek ile ilgili olabilir?) makalemizi de okumanızı rica ederiz.
Diş Fırçası ve macunu nasıl icat edildi? Bu sorunun cevabını artık biliyorsunuz. 🙂
@tarihlibilim
#ağızbakımı #dent #tarihiseviyoruz #history #science #colgate #dentist #tarihlibilim