Dil’in lezzet haritası İnsan ağzı içerisindedir, dil üzerinde tat alma ilgili farklı birçok şey duymuşsunuzdur. Acı, Tatlı, Tuzlu ve Ekşi için dilin farklı bölgelerinde uyarıcıların olduğunu, sadece bu bölgelerin belirtilen tatları aldığı gibi, peki bu ne kadar doğru?
Acı; Dilin gerisinden,
Ekşi; Dilin arkaya doğru yan taraflarından,
Tuzlu; Dilin ön yan taraflarından,
Tatlı; Dilin ön kısmından
Biz bilimi tarih penceresinden bakmaya ve geçmişin izinden incelemeye devam ediyoruz. 1901 yılında David P. Hänig’in Almanca yayınlanan bir makalesinin Amerikalı bir bilim insanı olan hatta psikoloji kitaplarında hani o meşhur “resimde genç kız mı, yaşlı bir kadın mı görüyorsunuz” diye resmedilen çizimin de sahibi olan ünlü psikiyatr Edwin Boring tarafından yapılan yarı doğru, yarı yanlış bir çeviri ile bizlerin bugün anladığı şekliyle zihinlerimize yerleştirildiğini görmekteyiz.
Yanılgı Nasıl Başladı?
David P. Hänig, uzak doğuya ilgi duyan bir kişiydi. Japon mutfağına olan yabancılığına rağmen, bir Japon gönüllü grubuyla gerçekleştirdiği bir deneyimle bu sonuca ulaştı. Hatta 5 tat (Acı, Tatlı, Ekşi, Tuzlu, Umami) olduğunu söyledi. Yaklaşık 40 yıl sonra 1942’de Edwin Boring ise Dil Haritası oluşturarak dilin 4 tadı algılayan temel bölümlerini gösteren harita oluşturmuştur. Boring’in haritası aynı zamanda umamiyi de hesaba katmadı. Bu da en iyi haliyle bile haritanın hatalı ve eksik olduğu anlamına geliyor. Dilin belirli bölgelerinin belirli tatları tatmaktan sorumlu olduğu konusunda kamuoyunu yanlış yönlendirdi.
Sonuç olarak, güzel hazırlanmış, renkli, ilgi çekici bu harita çocuklar dahil herkesin anlayabileceği basitlikte ve kolay bir görsel olarak zihinlere yer etti. Tüm bu güzelliğine rağmen bununla ilgili tek gerçek sorun, tamamen yanlış olmasıydı.
Yanlış olmadığını bugün günümüzde bile bazı insanlar iddia etmeye devam etmektedir,
Bununla ilgili yapılacak olan test basittir. Dilinizin ucuna acı bir şey veya ortasına tatlı bir şey koyun sonra Boring’in haritasını gözünüzün önüne getirin, harita doğru olsaydı, bunları yanlış noktalara yerleştirdiğiniz için tat alamazdınız.
Bu görselin; Okullarda, Kitaplarda, İnternet sayfalarında çokça yer almasıyla aradan bu kadar yıllar geçmesine rağmen yaygın yanılgı olarak kalmasına neden oldu. Moleküler biyoloji gelişmediği için bu yanılgı uzun süre doğru kabul edildi.
Moleküler biyologların yıllar sonra şüphe duydukları o meşhur harita, dilin bölümlere ayrılmadığının birçok kez ispatlanmasına karşın yanılgı halen devam etmekte ve kolay kolayda sona erecek gibi görünmemekte,
Bilimsel Açıklaması
Hâlâ birçok bilinmeyenle dolu olan tat konusunda, moleküler biyologlar ve diğer araştırmacılar, tat tomurcuklarının birden fazla tadı algılayabileceğine dair güçlü bir inanca sahipler. Tat reseptörleri bazı tatları daha hızlı algılar. Ancak tat alma tomurcukları her zaman birlikte çalışır. 1974‘te Virginia Collings‘in çalışmaları, tüm tatların dilin farklı bölgelerinde eşit olarak ayırt edilebildiğini doğrulayarak, beş tadın resmi olarak kabul edilmesine yol açtı.
Acı, T2R reseptörü ile bağlantılıdır,
Tatlı, T1R2 ve T1R3 reseptörü ile bağlantılıdır,
Ekşi, İyon kanalları ile bağlantılıdır,
Tuzlu, İyon kanalları ile bağlantılıdır,
Umami, T1R1 ve T1R3 reseptörü ile bağlantılıdır,
Tüm tatların tanımlandığı yer beyindir. Her tat hücresinin en az beş temel tat özelliğinden birine yanıt veren bir reseptörü olduğundan, farklı hücreler depolarize olur. Daha sonra farklı nöronlarla temasa geçer ve beyin tatları ayırt eder. Her bir tadın büyüklüğü hesaplar. Gerçek Dil’in Lezzet Haritası ise bu durumda yukarıdaki gibi olmalıdır. Bu tat alma ile ilgili makalemizi beğendiğinizi umuyoruz.
#tasty #delicious #yummy #tat #tastymap #history #sci #science #bilim #tarihlibilim
@tarihlibilim
1 comment
[…] tat duyusu, dil reseptörleri aracılığıyla algılanan, zararlı maddelere karşı bir savunma mekanizması örneğidir. Beş […]