Sonbaharın rengi hangi renktir?
Hemen hemen bir çoğumuz sonbaharda ağaç altında kurumuş ve dökülmüş yapraklar üzerinde yürümüş, bazılarımız tekmeler ile o düşmüş yaprakları savurmuş, bazılarımız şiir yazmak istemiş, bazılarımız belki o ayağımızın altındaki yaprakların farkına bile varmamışızdır. Durum her ne olursa olsun gerçek o yaprakların düşmüş olduğu ve daha bilimsel olan tarafı düşmek zorunda olduklarıdır.
Biz bugün bu doğal ve sıklıkla gerçekleşen olayın arkasındaki bilimsel gerçekleşen durumdan bahsetmek istiyoruz.
Yapraklar Ölür mü?
En çok telaffuz edilen ve bilinen o yaprakların öldüğü için ağaçlardan döküldüğüdür. Hemen söyleyelim böyle bir şey söz konusu değildir. Yapraklar ölmez, ağaçlar olgunlaşma adında bir süreci bu şekilde başlatırlar. İlk okul Fen Bilgisi derslerinde ağaçların topraktan su çektiğini ve bu suyu yapraklarına kadar ilettiğini öğrenmiştik. Şimdi bu durumu bir örnekle anlatmak faydalı olacak.
Bir meşe ağacı hayal edin o dökmek zorunda olduğu yaprakları dökmek yerine dalında saklamayı tercih ediyor. Çetin ve zorlu kış ise artık başladı. Donmuş kara toprağından çekmesi gereken suyu bu sefer yapraklarını dökmediği için daha fazla çekmek zorunda ama bunu yapamıyor. Yapraklarını tuttuğu için su ağacın gövde ve köklerinde değil ve susuz kaldığı için ölüyor.
Yaprak dökmek yaşamsaldır
Gördüğümüz gibi doğa bir denge içerisinde ve bu denge onun için yaşamsal. Aslında yaprakları dökmek ağaçlar için yaşam ifade etmektedir. Yaprak dökme eylemi gerçekleşmeden önce olan bir önemli şey vardır. Ağaç yaprağını dökmeden önce yararlı tüm besinleri emer ve sonrasından titiz bir cerrahi müdahale ile yaprağa giden damarı tıkayarak oraya giden yolu kapatmış olur. Bundan sonrası çetin mevsimin işidir. Rüzgâr zayıflamış yaprak kökünü yerinden kopartır ve ortaya aşağıdaki manzarayı çıkartmış olur.
Az önce bahsettiğimiz cerrahi müdahale öncesi ağacın yaptığı besin emme işlemi esnasında yaprağa rengini veren klorofil ile ilgili önemli bir şey olur, kesilen yol neticesinde klorofil yaprağa ulaşamadığı için yaprak o canlı yeşil rengini kaybeder. Klorofil, magnezyum içerdiği için ağaç için önemli bir besindir, o değerli besini yaprağa vermek yerine kendi yaşamını sürdürmek için kendisi için kullanır. Biz ise bu duruma yaprakları soluyor deriz, artık yapraklar yeşilden kahverengine doğru renk değiştirmeye başlayacaktır.
Tüm bitkilerde güneşten enerji yakalamayı sağlayan klorofil yaprakta tek başına değildir, klorofil ile birlikte karotenoid isimli sarı ve turuncu renk barındıran pigmentlerde bol miktarda bulunur, karotenoidler klorofillerin güneş ışığı yakalamasına yardımcı olurlar, yeşil renk baskın olduğu için bu renkler ağaç canlı yeşil rengine sahipken görünmezler, klorofil gibi yararlı magnezyum benzeri besin bulundurmadıkları için mevsim kışa dönerken ağaç karotenoidlerden beslenmez, klorofilden beslenen ağacın yaprakları bu sebeple yeşilden sarıya ve turuncuya daha sonra ise kahverengine dönüşür.
Bilimsel Açıklaması
Bitkileri renkler bahçesinde görmemizi sağlayan pigmentlerdir, bitkilerin büyüme süreçlerinde diğer tüm renkleri maskeleyecek olan yeşil renge hâkim klorofildir.
Yeşil rengin bu hakimiyeti sinema endüstrisinde Yeşil Ekran Teknolojisi olarak başarılı bir biçimde kullanılmaktadır. Bu birbirinden bağımsız iki şeye esin kaynağı olan durum yeşil rengin maskelemedeki başarısıdır. Tekrar konumuza dönecek olursak yeşil renk yapraktan gittiğinde diğer tüm renkler ortaya çıkmaktadır.
Bunlar, yeşil rengi barındıran klorofil çıktığında görüntülenen yapraklarda daha önce kamufle edilmiş renklerin en yaygın olanlarıdır:
- Ksantofiller, sarı olarak gördüğümüz hücreler,
- Karotenoidler, sarı-turuncu ve turuncu olarak gördüğümüz hücreler,
- Antosiyaninler, pembe ve kırmızı olarak gördüğümüz hücreler,
Son olarak aslında Ağaçlar Neden Yaprak Döker? Ya Dökmeselerdi? Sorusuna cevap bulmaya çalıştık. Döngüsel gerçekleşen bu olayı bilimsel olarak sunmaya çalıştık, keyifle okuduğunuzu düşünüyoruz.
@tarihlibilim
#tree #treeleaves #science #bilimbununneresinde #klorofil #greenscreen #greenscreenbox #tarihlibilim
1 comment